Interview

Ulli Lust


Tijdens haar signeer-dag op de boekenbeurs, trok Ulli Lust even de tijd uit om een paar vragen te beantwoorden over haar werk. Haar graphic novel 'Vandaag is de laatste dag van de rest van je leven' is nog niet zo lang uit in het Nederlands taalgebied, maar wordt algemeen positief onthaald. Niet zo verwonderlijk, want deze strip heeft ook al veel prijzen en bewondering gekregen in het buitenland. Genoeg redenen dus om een aantal vragen te stellen.

Waarom heb je ooit de stap gezet om strips te maken?
Ik maakte altijd al tekeningen en wou daar verder in gaan. Een opleiding volgen leek me de logische stap. Maar in Oostenrijk mocht ik niet beginnen aan een academie omdat ik verhalen teken en dat kon daar niet. Ze keken daar op neer. Dus moest ik verhuizen naar Berlijn om een bij mij passende illustratie-opleiding te krijgen. Toen werd ik ook geïntroduceerd tot de wereld van tekenverhalen voor volwassenen, de strips. Dat wou ik doen! Ik heb dan samen met een aantal andere studenten uit de klas enkele fanzines gemaakt. Deze korte strips zijn goed als training en om te experimenteren, maar ik voelde dat de langere verhalen me meer lagen... de graphic novels.

Maar je maakt toch ook kortere verhalen? Op je website electrocomics heb je er toch een paar?
Ja, op de academie hadden we alle mogelijkheden ter beschikking om op papier fanzines en strips te produceren. Maar eens je opleiding er op zit, stopt dat allemaal. Toch moet je naar buiten komen met uw materiaal... het laten zien. En dus zocht ik naar een andere manier en kwam ik terecht bij het digitale.
Ik doe het eigenlijk wel graag, een boek editeren en publiceren. Alleen was het resultaat nu geen papieren strip maar een pdf op een website. Het was leuk om te doen en ik had ook de tijd om het te doen, want ik had een subsidie van de staat gekregen. Helaas is dat nu veel moeilijker... de combinatie van enerzijds het maken van een lang stripverhaal en anderzijds het publiceren van kortverhalen is te tijdsintensief. Een uitgever neemt normaal veel zaken over die je zelf moet doen als je zelf publiceert.
Pas op, ik sta nog steeds achter electrocomics. Als mogelijkheid om jezelf te laten ontdekken als stripmaker heeft het ontegensprekelijk gewerkt. Naast de bekendheid bij uitgevers is het ook een goede zaak voor de lezers. Een financieel succes is het echter niet. Mensen kunnen zoveel gratis vinden op het internet dat betalen, ook al is het in de vorm van een donatie, niet werkt. Ze doen dat niet. Toch blijf ik het een succesvol idee vinden. Stripmakers (er zijn nog andere auteurs die hun werk op electrocomics hebben gezet) krijgen zo hun introductie in de wereld.

http://www.stripweb.be//stripverhalen/250_17102014123137-vandaag-is-de-laatste-dag-van-de-rest-van-je-leven.jpg

Ik moet het toch echt wel vragen: heeft alles wat in je boek 'Vandaag is de laatste dag van de rest van je leven' staat ook echt plaats gevonden?
Ja. Dit is een eerlijke weergave van hoe ik me de reis herinner. Natuurlijk heb ik af en toe zaken dichter na elkaar gezet, omdat twee weken niks doen niet echt interessant is in een verhaal, maar alle gebeurtenissen zijn ook echt gebeurd.

Je hebt ongetwijfeld heel wat opgestoken tijdens dit avontuur. Wat is je nu, zoveel jaar later, nog steeds bijgebleven?
Om een restaurant voorbij te gaan waar veel mensen zitten... zij zullen de arme mens toch nooit iets geven.

Hetgeen dat me het sterkst bijgebleven is, is het begrip voor mensen in moeilijke omstandigheden. De vluchtelingen, de mensen die leven op de straat en de criminelen... ik snap hen beter. Ik zie van waar ze komen. Niet dat ik hen, in het bijzonder de criminelen, daarom gelijk geef maar ik begrijp hen wel. Ze zitten gevangen in hun lot, ook de maffialeden. Ik had daarentegen wel de keuze, ik kon immers elke dag uit de situatie van zonder geld te zitten en op straat te leven, stappen als ik wou. Zij niet. Zij zitten vast in een situatie waar ze niet willen in zitten. Ik heb daar een diep begrip van na die reis.

Als je terug in de tijd zou kunnen gaan, zou je hetzelfde doen als toen, wetende wat je nu weet?
Absoluut. Ik zou het niet willen missen. Het is waar, ik heb er 20 jaar niet over gesproken, maar toen ik het verhaal vertelde aan mijn vriend was het hem meteen duidelijk: dit was het verhaal dat ik moest verstrippen. Het had alles wat ik in een verhaal wil hebben: enerzijds het contrast tussen het feminisme en de patriarchische omgeving en anderzijds het verschil tussen de twee vrouwelijke hoofdpersonages. Al deze contrasten samen zorgen voor een boeiend verhaal en dat wil ik vertellen.

http://www.michaelminneboo.nl/wp-content/uploads/ulli_lust_verkrachting.jpg

Een meer technische vraag dan, waarom groen als ondersteunende kleur in 'Vandaag is de laatste dag van de rest van je leven' ?
Eerst en vooral is bijvoorbeeld rood te agressief. Dit boek heeft dat niet nodig. Het is maar een ondersteunende kleur en mag dus niet overheersen. Er zijn niet veel kleuren die je daarvoor kan gebruiken: blauw, grijs, geel en groen. Groen kreeg de voorkeur omdat het twee totaal verschillende gevoelens kan oproepen: vreedzaam en rustig bij onder meer de landschappen, maar ook het gevoel van vergif bij sommige scenes. Er zit dus ook venijn in die kleur. Dat contrast van kalm tegenover agressie in één kleur wou ik gebruiken.

En toch is de cover rood?
Ja, de cover moet dan weer juist wel direct opvallen en agressief zijn. Daar is rood perfect voor. Het springt naar voor en geeft direct een bepaald indruk. Dat is wat je zoekt bij een cover.

Heb je voor potloodtekeningen gekozen omdat ze een extra ruw gevoel geven aan het verhaal?
Wel.. ik was anders begonnen, maar ik hou niet van het penseel. Het potlood is gewoon mijn favoriete tekenmiddel. Ik hou van de zachtheid van het potlood en daarom gebruik ik het graag.

Welk type stripverhalen wil je in de toekomst maken?
Verhalen die eigenlijk documentaires zijn, die met andere woorden zeer stevig verankerd zijn in de realiteit. Ik hou niet van fantastische verhalen. Er moet een connectie zijn met de echte wereld, hetzij nu, hetzij in het verleden.

http://images.tcj.com/2013/12/16.-Lust-04airpussy.jpg

Raar dat je dat zegt, want het andere verhaal dat in België al eens is uitgebracht, Air Pussy , is toch wel te omschrijven als fantastisch?
Dat is een erotisch verhaal over een godin uit de oudheid. Het verwijst naar de vruchtbaarheid, na haar winterslaap had ze seks nodig om de wereld terug in gang te trekken. Mythologisch dus. Dit is een soort van jaarlijks ritueel. En het idee was dan ook om jaarlijks zo een verhaal te maken.
De eerste druk in booklet verkocht zeer goed, maar bij de uitgave hier in België bij de uitgever liep het toch ergens mis. Het kreeg niet echt publiciteit en verkocht niet goed. Ondertussen wordt het verhaal ook in andere landen uitgebracht, recent nog in Denemarken.
Maar toch, dit is zo een kort, fantastisch verhaal en ik hou daar niet zo van.

http://www.electrocomics.com/bilder/childsoldiers/06sauber01.gif

Dus meer, zoals The Battalion of the Virgin Mary (een ander kortverhaal op electrocomics over kindsoldaten)?
Dit is een deel van een anti-oorlog anthologie. Het probleem bestond eruit om een manier te vinden om het de mensen te laten voelen, die problematiek van kindsoldaten. Met andere woorden proberen om de algemene verdoving hierover te doorbreken. Ik plaatste het verhaal dan ook niet in een ver land, maar situeerde het in Europa. Helaas is deze problematiek nog steeds actueel en gebeurt het vandaag nog steeds.
Maar dit is echt meer wat ik wil doen: verhalen uit de realiteit brengen.

En ben je met iets bezig momenteel?
Ja, terug graphic novels en terug over periodes uit mijn leven. Ik heb materiaal voor twee autobiografische verhalen en daar ben ik aan bezig. Na de vorige ga ik het niet meer vertellen als 'ik' echter, maar eerder als een observerende buitenstaander. Natuurlijk zijn het wel mijn herinneringen en gevoelens die ik ga neerzetten. Ik kan niet meer stoppen met autobiografische verhalen..

Is er een vraag die niet gesteld is, maar die jij wel graag eens zou krijgen?
Weet je, iedereen vraagt me altijd over de mannen uit mijn boek. En dat is voor mij nooit belangrijk geweest. Het heeft niet veel impact gehad op mij. Maar waar niemand ooit achter vraagt is de maffia. Het maxi-proces (enorm uitgebreide rechtszaak tegen de maffia) bijvoorbeeld is nog steeds lopende in Italië. En er is eigenlijk niks veranderd... Ze zijn nu terug geplooid op hun kernbezigheid: geld van de staat afluizen door louche praktijken. De maffia is wel terug meer ondergedoken en doet geen grote, publieke misdaden zoals moorden in het openbaar meer, maar ze zijn er nog steeds. Hun kinderen gaan nu naar de beste Zwitserse scholen om te leren hoe ze best de overheid kunnen bestelen, de zogenaamde witteboordencriminaliteit.
Maar in feite is er echt wel niks veranderd. Of misschien toch.. in de jaren '80 had de maffia nog principes. De mannen moesten gentlemen zijn. Het was dan ook niet van de Sicilianen dat je schrik moest hebben, maar wel van de mannen die gewoon rondhingen en overleefden op het strand. Die hadden geen code waar ze zich aan hielden. Dat is tegenwoordig wel anders. Er is zelfs prostitutie in Palermo (hoofdstad Sicilië). Er zijn nog weinig principes terug te vinden bij de maffia.

Je klinkt alsof je sympathiseert met de oude generatie?
Neen, dat niet, absoluut niet. Met hun misdaden kan ik en wil ik niet akkoord gaan. Maar ik versta hen wel. Het is zeer gemakkelijk om de onderkant van de maatschappij te veroordelen, maar om ze proberen te begrijpen valt blijkbaar moeilijk in de huidige westerse maatschappij. En dat is net zo belangrijk als we willen ingrijpen. We moeten bijvoorbeeld snappen waarom de situatie in Sicilië de maffia in stand houdt. De mensen weten heus wel dat de maffia slecht is, maar toch kan het gedijen. Er zou meer begrip voor elkaar moeten zijn. Dat leer je wel op zo’n avontuur zoals dit.

Bedankt voor het leuke gesprek Ulli en nog veel succes met je nieuwe verhalen!



Interview