Recensie

De dagelijkse worsteling 1 De dagelijkse worsteling
2 Tegen het vergeten
3 Wat van waarde is...
4 Spijkers inslaan

Zoo 1 Deel 1
2 Deel 2
3 Deel 3


genre: romans

Dit zijn nu echte ‘graphic novels’, maar gelukkig worden ze niet zo genoemd en ze missen ook de typische verschijningsvorm die met die puur commerciële term verbonden is. De roman is waarschijnlijk de belangrijkste literatuurvorm en het getuigt van de volwassenheid van het medium ‘strip’ dat ook de roman hier als genre te vinden is.
Maar wat is nu eigenlijk een roman? Helaas, een bevredigende definitie kan ik niet geven, maar wel kan ik simpel aangeven wat ik er onder versta. Een roman is een verhaal dat de lezer in staat stelt iets meer van de mens te begrijpen. Als daar plaatjes aan te pas komen is het een ‘beeldroman’. Het gekke is, dat niemand het begrip ‘roman’ zal hanteren wanneer het om een vergelijkbaar product als film gaat; ik heb tenminste nog nooit van een ‘romanfilm’ gehoord.

Het gaat hier om twee strips met mensen die zeer verschillend van aard zijn, in totaal verschillende omstandigheden verkeren, uit onvergelijkbare milieus komen, in andere tijden leven en dat alles wordt op zeer uiteenlopende manieren ten tonele gevoerd, waarbij ook de sfeer volstrekt anders is. Ik zet deze twee romans naast elkaar om aan te tonen dat ook de ‘strip’ zeer rijk is aan uitdrukkingsvormen. De enige overeenkomst tussen de strips schuilt in de dierenliefde die in beide een belangrijke rol speelt.

Zoo

Anna, een jonge vrouw in een Siberische, sjamanistische gemeenschap heeft een uiterst traumatische ervaring, waarbij ze haar neus kwijt raakt. De religie van deze gemeenschap beschouwt iemand zonder neus als iemand zonder ziel; ze wordt verstoten, zwerft als paria door Europa, waarbij ze uiteindelijk ergens in Normandië terecht komt. Anna wordt opgenomen door een exclusief gezelschap. Celestin, de dorpsarts, heef niet alleen een complete menagerie geërfd maar ook de dierenliefde die daarbij hoort. Met zijn aangenomen dochter Manon en Buggy de beeldhouwer, probeert hij de dierentuin intact te houden, maar het is een schip van bijleg en alle inspanning is tot mislukken gedoemd. Anna’s geschonden gelaat is voor deze drie mensen geen belemmering en al spoedig wordt zij het vierde lid van een zeer bijzonder huishouden. Hun belevenissen en ervaringen vertellen ons iets over gedachten en emoties van bijzondere mensen, die gewoon mensen blijken te zijn en dus begrepen kunnen worden.
Dit alles speelt zich af aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, die zijn tentakels ook uitsteekt naar de menagerie met bemanning. Celestin voelt zich moreel gedwongen als arts naar het front te trekken om gewonde landgenoten te helpen; hij zal niet meer terugkomen en Anna gaat hem zoeken tussen de granaattrechters.
Een gevoelig verhaal, te bijzonder om sentimenteel te zijn;.waarachtige menselijkheid voorkomt de smartlap. Op echte stripwijze verteld, waarbij de prachtige tekeningen woorden vaak overbodig maken. Kijk eens naar plaat 127, waar Celestin afscheid neemt van de nevelpanter. Als je zo kunt tekenen is er geen tekst nodig om gevoelens te beschrijven. Of neem plaat 132 waar een verschrompelde vrucht (of is het een verdroogde cocon?) aan een twijg symbool staat voor Anna’s eenzaamheid tussen de soldaten, en tevens de band aangeeft tussen haar en de menagerie die ze heeft moeten achterlaten.

Het is duidelijk een volledig fictief verhaal en ik vraag me af of er ergens in het grote Rusland een volk bestaat met ideeën als hier beschreven. Toch is de vertelling geloofwaardig; er zijn wel gekkere religieuze opvattingen. De een verklaart de koe heilig, de ander beweert dat een varken onrein is en een derde zegt dat je op vrijdag geen vlees mag eten. Ook al is het allemaal verzonnen, toch worden hier mensen zodanig uitgebeeld/beschreven dat het ons helpt om ze beter te verstaan, en daar gaat het volgens mij in een roman om.
De sfeer zou ik als volgt willen omschrijven: Een voorbije wereld met haat, geweld, en kleinzieligheid, maar waarin schoonheid, gevoeligheid en mededogen toch overeind blijven en gebeurtenissen buiten ons om het leven beïnvloeden.

De dagelijkse worsteling.

Marco, een beroepsfotograaf die aan depressies lijdt, loopt al een tijd de deur plat bij zijn vaste shrink en zit ook zonder werk, want daar is hij emotioneel niet toe in staat. Zijn geestelijk geworstel speelt zich af in confrontaties met zijn broer, zijn vriendin (die graag een kind van hem wil), zijn ouders, de werkeloze arbeiders van de failliete scheepswerf (waar zijn vader vroeger werkte), een zelfingenomen beroepscollega (die hem gebruikt voor zijn exposities) en zelfs een gepensioneerde oorlogsmisdadiger. Geen cynisme, geen sarcasme, maar ironie en milde humor bepaalt de verhaaltrant. Een psychologische vertelling zonder fraaie tekeningen die evenwel zeker niet minder sprekend zijn. De gekleurde platen worden zo af en toe afgewisseld met bijna zwart-witte pagina’s, die worden gebruikt om van de vertelling over te stappen naar de gedachten van de hoofdpersoon, die dan als het ware in zichzelf praat.

Sommige lezers zullen Marco een aansteller vinden, maar ik ervaar zijn belevenissen als heel herkenbaar en echt van deze tijd. Er wordt een mens getoond, beetje kinderlijk, soms neurotisch (wellicht psychotisch) maar ook sympathiek, want hij kijkt met medegevoel naar de wereld om hem heen; een wereld die niet wordt verklaard maar ervaren. Marco is echt aandoenlijk in zijn relatie tot de kat.
Genoten heb ik van de manier waarop het snobisme binnen het artistieke wereldje van de collegakunstfotograaf wordt blootgelegd.
De sfeer: Een complexe, onbegrijpelijke wereld waarbij de problemen in de eerste plaats uit onszelf voortkomen.

Een groot verschil met de eerdere roman acht ik het feit dat de Marco en zijn medespelers zeer reëel, zelfs een beetje alledaags overkomen. Mensen met vergelijkbare problemen als Marco heb ik in mijn leven wel ontmoet, maar een vrouw met Anna’s moeilijkheden heb ik nooit meegemaakt. Fictie kent ook gradaties.


Twee geslaagde beeldromans die ik een ieder kan aanbevelen.



Dit is een officiële stripinfo.be recensie, geplaatst door een medewerker van ons team. stripinfo.be werkt samen met uitgevers om u deze recencies te brengen.