Recensie

Goudhaantje 1 Goudhaantje: Beethovens jonge jaren


Corona heeft ons al veel parten gespeeld. Vooral de kunst- en cultuursector kreeg het zwaar te verduren. Tentoonstellingen en andere museale bezoeken, theater of muziek, niets kon of mocht. Zo zag een hele generatie Samson en Gertkinderen de afscheidstournee van de idolen uit hun kindertijd zich door de neus geboord. Liefhebbers van een ander genre konden dan weer niet genieten van de geplande concerten en festiviteiten naar aanleiding van Beethovens 250e verjaardag in 2020.

Ook in de stripwereld werd aan deze bijzondere verjaardag gedacht. Mikael Ross beschrijft in Goudhaantje Ludwigs jonge jaren. De periode omvat de kinderjaren (1778, wanneer hij 7 jaar is) tot aan het eerste concert dat Beethoven in Wenen gaf in 1800, toen hij met zijn dertig lentes ongeveer de leeftijd had van de Samson en Gertgeneratie nu.

Het grootste gedeelte handelt over Ludwigs kindertijd in Bonn. Ludwig is een wonderkind maar kent geen gelukkige kindertijd: het gezin is arm omdat vader Johann een groot deel van de inkomsten aan geestrijke dranken uitgeeft. Het gezin woont in bij de familie Fischer, die trouwens deze periode te boek heeft gesteld, tot grote opluchting van latere biografen en muziekhistorici.

Zijn muzikaal genie komt al tot uiting door zijn virtuoos pianospel, maar er zijn ook al aanzetten tot eigen composities. Van Johann mag hij die niet ten gehore brengen, maar wie ze hoort wordt er door geraakt.

Als adolescent leert hij de familie von Breuning kennen. Dochter Eleonore wordt zijn eerste en misschien wel grootste liefde, zoon Stefan een vriend voor het leven. Eleonore stelt Ludwig later ook voor aan Graaf Waldstein, die een mecenas wordt van Beethoven.

Het centrum van de klassieke muziek ligt in de tweede helft van de achttiende eeuw in Wenen, met kleppers als Mozart en Haydn. Beiden komen aan bod in het verhaal, alhoewel het historisch geenszins vaststaat dat Beethoven Mozart ooit heeft ontmoet.

Haydn zorgt ervoor dat Beethoven zijn eerste concert in Wenen kan spelen in 1800. Op dat moment eindigt het verhaal.

Mikael Ross is geen onbekende meer in de wereld van de betere graphic novels. Van zijn hand verscheen eerder het nogal donkere Totem op scenario van Nicolas Wouters, en later het meer vertederende Het omgeval (nee, geen typfout). Hier waagt hij zich dus aan een derde genre: de stripbiografie. Zijn beroepsopleiding om theaterkostuums te maken aan de Bayerische Staatsoper zal hem zeker van pas zijn gekomen om de 18e eeuwse kledij weer te geven en de link met klassieke muziek ligt voor de hand.

Zoals het hoort zet hij Ludwig centraal en tracht ons te betrekken in diens gedachten en gevoelens. De kindertijd met de daarin opgelopen trauma’s, zijn eerste puberale verliefdheid, hoe de wereldstad Wenen indruk op de kleine provençaal maakt. Ludwig wordt getypeerd als een zeer emotioneel iemand die gevoelens ook niet kan, of wil, verinnerlijken. Dit komt niet enkel tot uiting in zijn muziek, maar ook in ruzies met wie hem dierbaar is. Ondanks zijn overschot aan talent kan hij zijn zenuwen niet de baas voor een concert en neemt zijn lichaam de overhand.

De bijfiguren worden minder uitgediept, maar desondanks krijgen we wel een beeld hoe de relatie van Ludwig moet zijn geweest met zijn beide ouders, jongere broers, zijn grote voorbeelden Mozart en Haydn, maar zeker ook Eleonore of Magdalena Willmann, een bevriende zangeres die Ludwigs aanzoek afwijst.

Wie bekend is met de muziek van Beethoven zal ook meerdere verwijzingen naar zijn werk vinden: Graaf Waldstein (van pianosonate 21), een storm als inspiratiebron voor een pianostuk (alhoewel de sonate met die bijnaam pas later het daglicht zal zien), en dan mogen we de enige opera van Beethoven niet onvermeld laten: Fidelio (de hond van Eleonore). Eerst echter was de titel van die opera Eleonore.

Mikael Ross heeft een zeer expressieve tekenstijl waarmee hij ook dit soort verhalen aan kan. Er wordt weinig geëxperimenteerd met de bladspiegel, behalve wanneer Ludwig droomt of koorts heeft. Maar net zoals de muziek van Beethoven allesoverweldigend kan zijn brengt Ross dat op een vergelijkbare manier in beeld. Nu is dat wel een beetje een anachronisme: die overweldigende muziek hoort eerder bij de latere levensfase van Beethoven, wanneer hij al volop in de romantiek staat. In zijn jonge jaren sluit hij meer aan bij het lieflijkere classicisme, dat veel toegankelijker is..

Dat is trouwens zijn belang in de muziekgeschiedenis: de overgang van classicisme naar romantiek te hebben bewerkstelligd. In tegenstelling tot bij Mozart is zijn muziek het gevolg van hard werken. En “Op het einde werkt alles, alles klopt. Gegarandeerd!... Bij Beethoven moet de ene noot precies die andere noot opvolgen. Die en slechts die noot moet het zijn. Alles is zo voorspelbaar, maar ook zo correct! Dat is wat zijn vorm perfect maakt!” Dit citaat uit het boek maakt het allemaal duidelijk.

Een playlist voor wie de muziek van de jonge Beethoven zou willen ontdekken ontbreekt helaas. Het had veel mensen na het lezen van deze graphic novel kunnen aanzetten hun horizon te verbreden. Maar dat is dan ook het enige minpuntje.

We kunnen maar hopen dat Ross 2027 (de 200e verjaardag van het overlijden van Beethoven) zal aangrijpen om de tweede helft van diens leven te verstrippen!



Dit is een officiële stripinfo.be recensie, geplaatst door een medewerker van ons team. stripinfo.be werkt samen met uitgevers om u deze recencies te brengen.